Geïntegreerd lezen

Tijdens de projecten passen de leerlingen heel veel lees- en taalvaardigheden toe. In 2016 verscheen het inspectierapport ‘Wereldoriëntatie en Taal is win-win’. Vanaf dat moment is Jeelo de projecten nog verder gaan versterken en aanvullen op het gebied van lezen en taal.

Leerlingen lezen dus altijd betekenisvol binnen het project. Daardoor kun je ook de volgende methodes door Jeelo vervangen:

• Woordenschat
• Begrijpend lezen
• Spreek- en schrijfvaardigheid
• Taalinzicht

Je speelt zo ook meteen in op de nieuwe doelen Nederlands van het SLO waarin ook gevraagd wordt om lezen en taal te integreren in andere leergebieden.

Voor je leesonderwijs kun je dus de Jeelo-projecten gebruiken. Hiermee sluit je aan bij de natuurlijke nieuwsgierigheid van de leerlingen. De leerlingen werken toe naar een projectresultaat en lezen daarvoor allerlei bronnen die hen kunnen helpen bij het projectresultaat. Het lezen van de bronnen verdiept hun kennis over het onderwerp en verrijkt hun woordenschat.

Het geïntegreerd lezen met Jeelo bestaat voor groep 1 t/m 8 uit drie onderdelen:

1. Begrijpend lezen (Bronnen gebruiken)
2. Technisch lezen (Leren lezen)
3. Begrijpend en technisch lezen (Vrij lezen)

Bij Jeelo is bronnen gebruiken (begrijpend luisteren en lezen) geïntegreerd in de projecten. Waarom? Door binnen een project breed te lezen, kunnen leerlingen vanuit meerdere perspectieven kennis vergaren, breiden zij hun achtergrondkennis over onderwerpen uit, leren zij een mening te vormen en gaan zij verbanden zien. Doordat woorden binnen een bepaalde context steeds terugkomen, vergroten leerlingen op een natuurlijke wijze hun woordenschat.

Motivatie om te lezen bereiken we binnen Jeelo door de leerlingen nieuwsgierig te maken. Zij willen de tekst lezen om een doel te bereiken. Lezen met een doel is een goede motivator. Leerlingen lezen de teksten, omdat ze de teksten als bron nodig hebben bij het project. Leerlingen snappen waarom het belangrijk is om de bron te begrijpen en kunnen daardoor bijvoorbeeld een beter projectresultaat leveren.

Voordat een leerling een tekst kan begrijpen, moet hij eerst de woorden technisch kunnen lezen. Hij moet dus leren lezen (technisch lezen). Hiervoor kun je willekeurige zinnen en woorden gebruiken, maar het is veel zinvoller om ook daarvoor de bronnen in de projecten te benutten. Met de projecten zijn ze immers 6 weken lang bezig. Ze leren dus lezen binnen een zinvolle context. Je selecteert een zin en woord uit de bron en onderzoekt samen hoe je de betekenis van het woord kunt achterhalen met behulp van de letters en de klanken die daarbij horen.

Het achterhalen van de betekenis van een woord binnen de context van een zin of verhaal is altijd het uitgangspunt. Het leren lezen is dus geen doel op zich, maar een middel om een tekst te kunnen begrijpen. Om die reden zetten we in groep 3-4 niet telkens slechts één letter een tijd lang centraal, zoals gebruikelijk is, maar richten we ons op het lezen van het hele woord in één keer vanuit de motivatie van de leerling. De leerling wil immers weten wat de lettertjes die hij ziet betekenen.

Voor het werken aan de doelen Leren lezen, zoom je verder in op een woord in de zin. Je onderzoekt de letters en klanken van het woord met behulp van een taaltrainer. Taaltrainers vind je in het cursorische deel van Jeelo, naast het projectmatige deel. Leerlingen oefenen met een taaltrainer apart met klanken en met letters, zodat ze de klanken en klankgroepen van een woord kunnen onderscheiden en de vormen van de verschillende letters kunnen herkennen. Dit is een voorbereiding op zowel het lezen als het schrijven. Als de leerlingen dit onder de knie hebben, breng je klanken en letters bij elkaar. Daarna gaan de leerlingen klanken aan de letters koppelen, om zo de betekenis van een woord te achterhalen. Zodra de leerlingen vlot kunnen lezen (ongeveer op AVI-niveau E4) hebben ze geen aparte instructie meer nodig over klanken en letters.

Met vrij lezen bedoelen we: lezen wat je zelf graag wil, in je eigen tempo. Als leerlingen dagelijks en met een duidelijk leesdoel verschillende soorten teksten lezen, werken ze aan allerlei verschillende leesdoelen.

Dagelijks vrij lezen draagt bij aan vloeiend lezen. De leerlingen maken leeskilometers. Ze passen toe wat ze in de leesinstructielessen hebben geleerd. Als ze woorden tegenkomen met leesmoeilijkheden die ze nog niet hebben gehad, zullen ze deze door de context van het verhaal en door het bekijken van plaatjes wellicht toch kunnen lezen en begrijpen. Op die manier ontsleutelen de leerlingen op eigen kracht al een aantal leesmoeilijkheden en vullen ze hun woordenschat aan.

Door met een vooraf gestelde leesvraag te lezen, gaan leerlingen gericht lezen. Dit bevordert het tekstbegrip. Als je het vrij lezen verrijkt met bijvoorbeeld het houden van een boekenkring, boekpresentaties of speeddate met boeken, werk je ook aan leesbeleving, smaakontwikkeling en presentatievaardigheden. De leerlingen vertellen aan anderen waar het boek over gaat en wat ze ervan vinden. Leesmotivatie staat bij het vrij lezen altijd voorop. Het is heel belangrijk dat leerlingen zin hebben (en houden) in lezen en het nut ervan inzien. Het nut kan zijn: ‘Ik wil iets weten over een bepaald onderwerp’, maar ook: ‘Ik wil me ontspannen’. Of: ‘Ik wil even in een andere wereld zijn’.

Wil je begrijpend lezen en technisch lezen (bronnen gebruiken, leren lezen, en vrij lezen) integreren? Dan is het wel nodig om in de klas iets meer tijd aan Jeelo te besteden dan 5-8 uur, namelijk 8-15 uur per week.

Wil je meer informatie over het begrijpend lezen onderwijs van Jeelo? Lees dan het artikel daarover of vraag bij ons extra informatie aan.